Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία την Κυριακή 12 Μαρτίου 2017, στις 5.30 μ.μ. το πέμπτο επιμορφωτικό Σεμινάριο, του Β’ Εκπαιδευτικού κύκλου του προγράμματος  της Ιεράς Μητρόπολης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως με τίτλο «Εθελοντική Διακονία Ογκολογικών Ασθενών» με ειδική θεματική ενότητα «Ψυχοκοινωνικές Προσεγγίσεις στην φροντίδα του Ογκολογικού ασθενούς».

Πρώτος ομιλητής ήταν ο κος Δημήτριος Σίμος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος. Επιστήμονας του στρες & προαγωγής της Υγείας, Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Ο κος Σίμος, ανέπτυξε τον ρόλο του  Στρες, στους ογκολογικούς ασθενείς και την επίδρασή του στην υγεία των φροντιστών αυτών. Ανέλυσε επίσης το πώς αυτό επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες και τις διατροφικές επιλογές τους».

Η αρνητική διάσταση του στρες, όπως καταδεικνύεται από την βιβλιογραφία, πλήττει διάφορες ομάδες ατόμων με δυσμενείς συνέπειες για την ψυχοκοινωνική τους υγεία. Μέσα σε αυτές τις ομάδες ανήκουν τόσο οι ογκολογικοί ασθενείς όσο και οι φροντιστές αυτών, οι οποίοι υφίστανται έντονο ψυχολογικό στρες το οποίο αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για πληθώρα σωματικών και ψυχικών νοσημάτων, όπως παχυσαρκία, καρδιαγγειακά, αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη κ.ά.

Υπάρχουν αρκετοί ορισμοί που έχουν δοθεί για το στρες. Ο πιο αποδεκτός ορισμός για το stress  αναφέρει πως αυτό είναι «Η λειτουργία μέσω της οποίας οι φυσιολογικοί μηχανισμοί του σώματος απαντούν στις αλλαγές και διατηρείται η ισορροπία ονομάζεται ομοιόσταση», ενώ ο πιο πρόσφατος ορισμός που έχει δοθεί είναι από τον καθηγητή κ. Γεώργιο Χρούσο ο οποίος τοποθετείται για το στρες ως «Η κατάσταση απειλής ή θεωρούμενης απειλής της ομοιόστασης, η οποία αποκαθίσταται μέσα από ένα σύνθετο πλέγμα συμπεριφορικών και φυσιολογικών αποκρίσεων προσαρμογής του οργανισμού.»

Το ίδιο το στρες δεν έχει αποδειχθεί σαφώς να έχει άμεση συσχέτιση με την εμφάνιση του καρκίνου όσο επιδρά στην υγεία μετά τη διάγνωση του στον ασθενή. Η συναισθηματική φόρτιση-καταπίεση, έντονες συγκινήσεις και η κακή ψυχολογική διάθεση παρατηρείται να είναι κάποια κοινά χαρακτηριστικά  των ατόμων που έχουν εκδηλώσει όγκους κάτι που επιτείνει το ψυχολογικό στρες και μειώνει την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού. Φαίνεται λοιπόν πως παίζει ρόλο τόσο ο τύπος προσωπικότητας του ατόμου για την εκδήλωση καρκίνου όσο και η ψυχική φόρτιση που το άτομο βιώνει μετά τη διάγνωση.

Οι ερευνητές που ασχολούνται με αυτό το αντικείμενο και τη σχέση που μπορεί να έχει το στρες στην εκδήλωση του καρκίνου ή/και στην έκβαση της ασθένειας συμφωνούν πως πρέπει οι ογκολογικοί ασθενείς να προσεγγίζονται ολιστικά με παράλληλη έμφαση στη ψυχολογική και ψυχοφαρμακευτική παρέμβαση με στόχο τη βελτίωση όχι μόνο της ποιότητας ζωής τους αλλά και τη πρόγνωση της ασθένειας τους.

Οι φροντιστές των ογκολογικών ασθενών βιώνουν μεγάλη πίεση, τόσο από τις αυξημένες υποχρεώσεις τους απέναντι στη φροντίδα των ασθενών όσο και με τις καθημερινές απαιτήσεις της δικής τους ζωής (οικογένεια, κοινωνικό περιβάλλον κ.ά.)

Όλη αυτή η επιβάρυνση που νιώθουν αυξάνει τα επίπεδα του στρες του οργανισμού τους με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικές μεταβολές στην υγεία τους αφού παρατηρούνται συχνά παραμέληση του εαυτού και των καθημερινών αναγκών τους. (διατροφή, ύπνος, ατομική φροντίδα, ιατρικός έλεγχος κ.ά.)
Το αυξημένο και παρατεταμένο στρες προάγει την αύξηση της όρεξης και της πρόσληψης τροφής. Η βιολογικά αναμενόμενη αντίδραση στο στρες είναι θεωρητικά η υποφαγία, λόγω επιβράδυνσης της γαστρικής κένωσης και παραγωγής ανορεξιογόνων παραγόντων, καθώς προτεραιότητα του οργανισμού είναι η διαφυγή από τη στρεσογόνο κατάσταση και όχι η πρόσληψη τροφής. Εντούτοις, πολλά άτομα που υφίστανται υψηλό στρες καταφεύγουν στο φαγητό, καταναλώνοντας τροφές (κυρίως υδατάνθρακες και λίπη) με υψηλό θερμιδικό περιεχόμενο και έχοντας την αίσθηση ότι το φαγητό κατευνάζει την ένταση και τη δυσφορία τους (stress eating, comfort food), επιλογές τροφών που είναι φλεγμονώδεις για τον ίδιο τον οργανισμό.

Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη καθημερινής ρουτίνας οδηγεί τα άτομα σε αλλαγή των διατροφικών συνηθειών καθώς και στην αλλαγή των διατροφικών επιλογών με αποτέλεσμα συνήθως την αύξηση του.

Έτσι παρατηρείται ένας φαύλος κύκλος μεταξύ αύξησης βάρους και στρες καθώς από τη μία το ψυχολογικό στρες «επιτάσσει» την πρόσληψη θερμιδογόνων τροφών ενώ από την άλλη οι ίδιες αυτές οι τροφές αυξάνουν το στρες απαιτώντας από τον οργανισμό να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για τον μεταβολισμό τους.

Η δεύτερη ομιλήτρια ήταν η κυρία Σοφία Ραπτοπούλου Ρεφλεξολόγος, υπεύθυνη στο Κέντρο Πόνου & Παρηγορικής Αγωγής, στο Αρεταίειο Νοσοκομείο. Η κυρία Ραπτοπούλου ανέπτυξε το θέμα  «Εναλλακτικές και συμπληρωματικές μέθοδοι αντιμετώπισης του καρκινικού πόνου».

Το ανθρώπινο σώμα είναι ένας πολύπλοκος μηχανισμός, αποτελείται από διάφορα συστήματα οργάνων τα οποία συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους, αλληλεπιδρούν και εκτελούν όλες τις λειτουργίες. Κάπως έτσι ο άνθρωπος ζει και εξελίσσεται υγιής. Τι συμβαίνει όμως, όταν αυτός ο τέλεια σχεδιασμένος μηχανισμός, αποσυντονίζεται; Τότε είναι που ξεκινούν οι ενοχλήσεις και – σε πιο σοβαρές περιπτώσεις- οι ασθένειες.

Η κυρία Ραπτοπούλου ανέφερε ότι η εξισορρόπηση των λειτουργιών των συστημάτων του σώματος είναι βασικής σημασίας για ένα υγιές σώμα, νου και πνεύμα. Για τη διατήρηση της ομαλής κατάστασης του οργανισμού μας χρειάζεται το σώμα μας να λειτουργεί με τον αντίστοιχο ρυθμό. Έτσι, όταν υπάρχει κάποια δυσλειτουργία στο σώμα αποτινάσσεται η ισορροπία του. Η ρεφλεξολογία συμβάλλει αποτελεσματικά στη διατήρηση της ισορροπίας σε κάθε αδένα, όργανο, ιστό και κύτταρο στο σώμα, καθιστώντας όλα τα συστήματα του οργανισμού ικανά να λειτουργούν πλήρως, εξασφαλίζοντας τη φυσικά ισορροπία.
Τονίσθηκε χαρακτηριστικά ότι ολα τα συστήματα του σώματος χρειάζονται καλή κυκλοφορία του αίματος, προκειμένου να λειτουργήσουν σωστά. Το αίμα μεταφέρει θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο στα κύτταρα και απομακρύνει τα άχρηστα συστατικά και τις τοξίνες. Όμως, το άγχος και η ένταση σφίγγουν το καρδιαγγειακό σύστημα και περιορίζουν τη ροή του αίματος, με αποτέλεσμα να γίνεται υποτονική. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει μικρότερη ποσότητα οξυγόνου στους ιστούς και η ενέργεια του σώματος να λιγοστεύει, κάνοντας όλα τα συστήματά του να υπολειτουργούν. Σύμφωνα με την ομιλήτρια με τη μέθοδο της ρεφλεξολογίας  διατηρείται η κυκλοφορία του αίματος σε ομαλά επίπεδα και κατ' επέκταση βελτιώνονται  και όλα τα υπόλοιπα συστήματα του οργανισμού.

Συμπερασματικά η κυρία Ραπτοπούλου κατέληξε ότι η Ρεφλεξολογία είναι εναλλακτική, θεραπευτική μέθοδος που απαλλάσσει ή ανακουφίζει το άτομο από τον πόνο, ενεργοποιώντας συγκεκριμένα σημεία του σώματος μέσω μαλάξεων και της πίεσης που ασκείται από τον θεραπευτή.
Στηρίζεται στην επισταμένη παρατήρηση αιώνων και σε μελέτες, που συσχετίζουν διάφορα μέρη του σώματος με εσωτερικά όργανα, στα οποία θα μπορούσε κανείς να έχει πρόσβαση μόνο επεμβατικά ή φαρμακευτικά, στηριζόμενος μόνο στην δυτική ιατρική.

Η Ρεφλεξολογία λοιπόν, ως θεραπευτική μέθοδος, στηρίζεται στην παραδοχή ότι το σώμα μας λειτουργεί με ενέργεια, η οποία το διατρέχει από την κορυφή ως τα νύχια, μέσω ενεργειακών καναλιών, τα οποία αντικατοπτρίζονται κυρίως στα άνω και κάτω άκρα μας. Υπάρχουν δηλαδή στα χέρια και στα πόδια, όπως επίσης και σε άλλα σημεία του σώματος (αυτιά, πρόσωπο κ.α), ζώνες και αντανακλαστικά σημεία που συνδέονται με κάθε όργανο του ανθρώπινου σώματος. Τα σημεία αυτά, όταν διεγείρονται, πιεζόμενα από τον θεραπευτή, ενεργοποιούνται, αποφορτίζονται και εν τέλει οδηγούν το σώμα να βρει την αρχική του ισορροπία.
Η Ρεφλεξολογία, όπως παρουσιάσθηκε και προηγουμένως, είναι μία ολιστική θεραπευτική μέθοδος, αντιμετωπίζει δηλαδή το ανθρώπινο σώμα ως ολότητα. Τα οφέλη που μπορεί να μας προσφέρει είναι ποικίλα και θα αναφέρουμε τα σημαντικότερα από αυτά. Μέσω της εφαρμογής πιέσεων και μαλάξεων στα άκρα, δημιουργείται υπεραιμία και βελτιώνεται η κυκλοφορία του αίματος, ενώ ο ανοσοποιητικός μηχανισμός ενισχύεται και τονώνεται. Μία άλλη εφαρμογή της Ρεφλεξολογίας είναι η παύση ή η ανακούφιση από τον πόνο.

Μυικοί πόνοι, πόνοι των αρθρώσεων, πονοκέφαλος και ημικρανίες, πονόδοντος και ενοχλήσεις από διαταραχές στην διαδικασία της πέψης καταπραΰνονται. Σύμφωνα με άλλες μελέτες, η Ρεφλεξολογία, μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα ορμονικών διαταραχών και αναπνευστικών προβλημάτων, καθώς επίσης μέσω της συστηματικής θεραπείας μπορούμε να μειώσουμε τα επίπεδα άγχους και στρες και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής σε ογκολογικούς ασθενείς.
Σε έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο Καμπέρα στην Αυστραλία, από το Τμήμα Νοσηλευτικής, διαπιστώθηκε ότι μια συνεδρία Ρεφλεξολογίας 10 λεπτών μπορεί να δώσει ανακούφιση από τον πόνο, τη ναυτία και το άγχος. Συγκεκριμένα νοσηλευτές της Σχολής διεξήγαγαν μια εμπειρική μελέτη πάνω στη χρήση της μάλαξης των ποδιών ως θεραπευτική παρέμβαση σε ασθενείς που νοσηλεύονταν με καρκίνο. Η μελέτη βασίστηκε σε μία προγενέστερη εργασία των Ferrell-Torry και Glick (1992). 87 ασθενείς πήραν μέρος στη μελέτη και καθένας δέχθηκε 10 λεπτών συνεδρίες ρεφλεξολογίας, πέντε λεπτά σε κάθε πέλμα. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι οι συνεδρίες είχαν άμεσο και σημαντικό αποτέλεσμα στην αίσθηση του πόνου, της ναυτίας και του άγχους που είχαν οι ασθενείς, όταν αυτά μετρήθηκαν με μια οπτική αναλογική κλίμακα.

Τα αποτελέσματα ήταν τόσο θετικά που οι ερευνητές συνέστησαν ότι απαιτείται επιπλέον έρευνα, χρησιμοποιώντας μεγαλύτερο αριθμό ασθενών σε ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές, σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ρεφλεξολογίας στην ανακούφιση του πόνου, της ναυτίας και του άγχους καθώς και στη διαχείριση αυτών των συμπτωμάτων από την οικογένεια κατ’ οίκον.

Μελέτες στο Πανεπιστήμιο του Michigan, βρήκαν ότι πολλές γυναίκες που λάμβαναν χημειοθεραπεία, ενώ ήταν σε προχωρημένο στάδιο καρκίνου του μαστού, στράφηκαν προς τη ρεφλεξολογία ως υποστηρικτική θεραπεία, για να τους βοηθήσει να τον αντιμετωπίσουν.
Σε μια πιλοτική έρευνα, ερευνητές του MSU’s College of Nursing δοκίμασαν 3 διαφορετικές συμπληρωματικές θεραπείες, Ρεφλεξολογία, Καθοδηγούμενη Νοερή Απεικόνιση και Θεραπεία ανάμνησης, στην οποία οι γυναίκες ανακαλούν στιγμές της ζωής τους. Από αυτές τις τρεις η πιο αποδοτική αποδείχτηκε πως ήταν η Ρεφλεξολογία. Η καθηγήτρια Dr. Gwen Wyatt, που ήταν η επικεφαλής της έρευνας στο MSU, ως βασική ομιλήτρια στο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης Ρεφλεξολόγων που έγινε στο Portland το Μάιο του 2008 παρουσίασε ένα μέρος από τα αποτελέσματα της εκ λόγω μελέτης.

Τα αποτελέσματα από 24 μελέτες που διεξήχθησαν από νοσηλευτές σε 10 πόλεις ανακοινώθηκαν στο Medical Applications of Reflexology το 2011. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η Ρεφλεξολογία βοηθάει τους καρκινοπαθείς να βελτιώσουν τα σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα που είχαν λόγω  του καρκίνου. Από τη χημειοθεραπεία στη διαχείριση των συμπτωμάτων και από τη μετεγχειρητική φροντίδα στην παρηγορητική φροντίδα (αγωγή), η έρευνα καταδεικνύει την αποτελεσματικότητα σε μεγάλο βαθμό της Ρεφλεξολογίας στην ανακούφιση του πόνου και στη μείωση του άγχους και της ναυτίας. Για τα 28 εκατομμύρια ανθρώπους που πάσχουν από αυτή τη νόσο και το 1,3 εκατομμύρια ανθρώπων με διάγνωση καρκίνου στις Η.Π.Α. κάθε χρόνο, τα αποτελέσματα της ρεφλεξολογικής έρευνας προσφέρουν δυνατότητες σχετικά με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και τη μείωση των συμπτωμάτων τους. Όταν μιλάμε για δυνατότητες, εννοούμε τα αποτελέσματα που πραγματοποιήθηκαν από το σύνολο 1.173 ασθενών με καρκίνο που πήραν μέρος σε 24 έρευνες. Σε 11 έρευνες επί συνόλου 697 ασθενών οι οποίοι δέχθηκαν χημειοθεραπεία βρέθηκε ότι η ρεφλεξολογία ήταν αποτελεσματική στη μείωση συμπτωμάτων όπως ο μυϊκός πόνος, η ναυτία, η αδυναμία και το άγχος.

Για αυτούς που ήταν υπό θεραπεία του καρκίνου εστιασμένη στη διαχείριση συμπτωμάτων, 6 έρευνες πάνω σε συνολικά 255 ασθενείς απέδειξαν την αποτελεσματικότητα της ρεφλεξολογίας στη μείωση του πόνου και του άγχους. Δύο έρευνες που έγιναν σε 89 ασθενείς καρκίνου σε μετεγχειρητικό στάδιο κατέγραψαν αποτελέσματα μειωμένου πόνου και άγχους, όπως αυτά αναφέρθηκαν από τους ασθενείς στους οποίους είχε εφαρμοστεί ρεφλεξολογία, ενώ παράλληλα λάμβαναν αισθητά μειωμένη χρήση αναλγητικών. Πέντε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε 69 καρκινοπαθείς σε στάδιο παρηγορητικής αγωγής απέδειξαν ότι η ρεφλεξολογία βοήθησε στην ανακούφισή τους.